ΧΑΛΑΡΑΑΑΑΑΑ

Απεχθής χειραγώγηση των νέων

Η Ελλάδα είναι η τελευταία χώρα στην Ευρώπη όπου γίνονται ακόμη παρελάσεις μαθητών ενώπιον των Αρχών, πολιτικών, στρατιωτικών, εκκλησιαστικών και σχολικών, με αυτήν τη σειρά... Σχετικά πρόσφατο φρούτο είναι και έλκει την καταγωγή του από τις πιο αυταρχικές, πατριαρχικές και κατά περιόδους ολοκληρωτικές αντιλήψεις για την οργάνωση της Πολιτείας και του ρόλου των ανθρώπων εντός αυτής.

Υπερβολές; Ας σκεφτεί και ο πιο επιφυλακτικός πολίτης τι ακριβώς επιδιώκεται με τις παρελάσεις αυτές, ποιο μοντέλο απομιμούνται. Συνήθως παρελαύνει ο στρατός, σε διάφορες περιστάσεις και με σκεπτικό που ποικίλλει, άλλοτε ως επίδειξη ισχύος, άλλοτε ως ένδειξη νομιμοφροσύνης απέναντι στην ηγεσία ή τον αρχηγό, πάντοτε με μίαν έγνοια συμπαγούς και ομοιόμορφης εμφάνισης (στολή, βηματισμός...) και μια δηλωμένη επιδίωξη συγχώνευσης πολλών ατομικοτήτων σε μια μονάδα. Αυτά και άλλα ανάλογα συμβάλλουν στη διαμόρφωση του φρονήματος και της πειθαρχίας στο στράτευμα. Οταν εφαρμόζονται σε παρέλαση μαθητών τι επιδιώκουν; Υποταγή στις αρχές γενικώς, και ιδιαίτερα τις εκκλησιαστικές και στρατιωτικές; Ομοιομορφία συμπεριφοράς ή ακόμα και σκέψης; Συγχώνευση σε μια συμπαγή ενότητα στρατευμένη για την επίτευξη γενικότερων στόχων, και ποιων άραγε; Η στοιχειωδέστερη δημοκρατική ανάλυση αρκεί για να απορρίψει κανείς τέτοια απεχθή απόπειρα χειραγώγησης των νέων, άλλο αν τα παιδιά την γελοιοποιούν, εν μέρει τουλάχιστον, με την καζούρα, τον απειθάρχητο βηματισμό και άλλα λιγότερο ή περισσότερο προκλητικά.

Μα, θα πει κανείς, οι παρελάσεις είναι επίσης ένα είδος εορτασμού σημαντικών επετείων. Ε, τότε, ας δώσουμε στα παιδιά την ευκαιρία ενός πραγματικού εορτασμού, όπως τον εννοούν τα ίδια, στα σχολεία και τις γειτονιές τους, με μουσική και χορό, σε δημόσιους χώρους και ελεύθερη συμμετοχή, χωρίς κρατικό ντι-τζέι ή επίσημο χορογράφο. Και πιο ουσιαστικό και δημοκρατικό θα είναι, και θα μας απαλλάξει και από το πρόβλημα ποιος θα κρατάει τη σημαία!

Μιχάλης Παπαγιαννάκης
Μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του Συνασπισμού

Να αλλάξουν οι εθνικές τελετουργίες

Στο κείμενο που ακολουθεί, ο πολιτικός επιστήμονας, καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου, Αλκής Ρήγος εξηγεί τους λόγους για τους οποίους υποστηρίζει την κατάργηση των μαθητικών παρελάσεων:

Κατάλοιπο των φασιστοειδών τελετουργιών της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου και του εσμού των εθνικοφρόνων νικητών του εμφυλίου πολέμου, οι μαθητικές παρελάσεις κατά τις εθνικές επετείους έρχονται και ξαναέρχονται στην επικαιρότητα τις παραμονές των αντίστοιχων ημερομηνιών, για λόγους που δεν έχουν σε καμιά περίπτωση να κάνουν με την ουσία του ιστορικού γεγονότος που καλούνται υποτίθεται να υπηρετήσουν. Αλλωστε, μόνο τη δημιουργική κριτική ιστορική μνήμη δεν υπηρετούν οι παρελάσεις, όπως εν πολλοίς και οι τυποποιημένες μεγαλόστομες ρητορείες των σχολικών γιορτών που επαναλαμβάνονται στερεοτυπικά από χρόνο σε χρόνο.

Παιδαγωγικά, κανείς πια δεν θα βρεθεί να υποστηρίξει τέτοιου είδους γιορτασμούς και, όμως, αυτοί επαναλαμβάνονται επίσημα και τελετουργικά, μια που η ουσιαστική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση εκκρεμεί... από την σύσταση του ελληνικού κράτους.

Το δε σχιζοφρενικό παράδοξο είναι ότι αυτό συντελείται σε μια χώρα που μόνη ίσως στην Ευρωπαϊκή ήπειρο επιμένει να προσλαμβάνει την ιστορία της ως ανοικτό διαρκές διακύβευμα. Σε μια κοινωνία που, παρά τα ηχηρά περί 3000 χρόνων ιστορικής παρουσίας (τελευταία μάλιστα κάποιοι, και όχι μόνο ακροδεξιοί, μιλάνε για πάνω από 20000 χρόνια αυτόχθονης παρουσίας της ελληνικής φυλής!), στην ουσία πάσχει από μια άχρονη, επιλεκτικά ιδεαλιστική και ηρωικά προσωποκεντρική σύλληψη του ιστορικού χθες. Που η επιταγή του εθνικού ποιητή 'το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί πατριωτικό ότι είναι αληθινό' παραμένει ακόμη ζητούμενο.

Αν πράγματι επιθυμούμε την αντιστροφή του ανιστόρητου αυτού κλίματος, οφείλουμε να αλλάξουμε ριζικά τις εθνικές μας τελετουργίες, να προσεγγίσουμε τα μεγάλα γεγονότα αυτογνωσίας μας ως λαού με ένα πνεύμα απαλλαγμένο από στερεοτυπικές ελληνοχριστιανικές αγκυλώσεις και μυθευτικές δεσμεύσεις, ένα πνεύμα κριτικό και επιστημονικά ορθολογικό, να συζητήσουμε με τους νέους και τις νέες μας στην τάξη τα βασικά γεγονότα, να τα συνδέσουμε με το διεθνικό τους περίγυρο, με τους σημερινούς αγώνες και αγωνίες των ανθρώπων, να δείξουμε τις αντιφάσεις τους, να αναδείξουμε τις ανθρωποκεντρικές τους διαστάσεις. Να καταστήσουμε το ιστορικό γεγονός επικαιρικά ενδιαφέρον.

Διαφορετικά θα συνεχίσουμε να αναπαράγουμε στα σχολεία μας, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες σειράς εκπαιδευτικών λειτουργών, μια ηθελημένη αμνησία, που οδηγεί τελικά σε κοινωνικό-πολιτική ακρισία, σακατεύει την αυτογνωσία της κοινωνίας, τα συλλογικά της οράματα, καταλήγει σε αυτό που οι ψυχολόγοι χαρακτηρίζουν ως απώθηση.